Blockchain nedir? Nasıl çalışır?

Son zamanlarda herkesin konuştuğu Blockchain teknolojisi nedir ve nasıl çalışır?

Blockchain nedir?

Blockchain çok kısaca; dağıtık (merkezi olmayan) ve ortak bir veri kayıt sistemidir. Güvenlik, şeffaflık, güvenilirlik ve kesinlik sağlar.

Blockchain ve geliştirilmiş güvenlik

Blockchain, ağ üzerinde veri depolayarak merkezi olarak tutulmakta olan verilerin getirdiği riskleri ortadan kaldırır.

Ağında, bilgisayar korsanlarının yararlanabileceği merkezi bir güvenlik açığı bulunmamaktadır. Bugünün internetinde herkesin bildiği güvenlik sorunları vardır. Hepimiz kimlik ve varlıklarımızı çevrimiçi korumak için “kullanıcı adı / şifre” sistemine güveniyoruz. Blockchain güvenlik yöntemleri şifreleme teknolojileri kullanmaktadır.

Bunun temelinde genel ve özel anahtarlar vardır. Bir genel anahtar (rasgele üretilen uzun bir sayı dizisi), Blockchain üzerinde bulunan kullanıcıların adresidir. Ağ üzerinden gönderilen Bitcoinler bu adrese ait olarak kaydedilir. “Özel anahtar”, sahibine Bitcoin’e veya diğer dijital varlıklara erişim izni veren bir şifre gibidir. Verilerinizi bu teknolojide saklarsanız bozulmazlar.

Teknolojinin şeffaflığı ve bozulmazlığı

Blockchain ağı kendi kendini 10 dakikada bir kontrol eden ortak bir fikir birliğinde yaşar. Kendi kendini denetleyen bir ekosistemi olan ağ, on dakikalık aralıklarla gerçekleşen her bir işlemi birbiriyle karşılaştırarak kontrol eder. Bu işlemlerin her bir grubuna “blok” denir. Bundan iki önemli özellik doğar:

1. Şeffaflık – Veri bir bütün olarak ağ içine gömülür, tanım gereği herkese açıktır.
2. Bozulamaz – Bu teknolojideki herhangi bir bilginin değiştirilmesi, tüm şebekeyi geçersiz kılmak için muazzam bir bilgi işlem gücü kullanma anlamına gelecektir.

Teorik olarak, bu mümkün olabilir. Uygulamada, bunun olması muhtemel değildir. Örneğin, Bitcoinleri ele geçirmek için sistemin kontrolünü ele almanın, aynı zamanda, değerlerini yok etme etkisi olacaktır.

Blockchain nasıl çalışır?

bloklardan oluşan bir sistemdir, bu bloklar birbirleri ile bağlantılıdır ve bu nedenle “blok zinciri” adını alır.

Bloklar genelde şu bilgileri içerir:

• Bloğa ait özet değer, bu bloğun kimliğidir diyebiliriz, içerdiği bütün veriden elde edilen özel bir değerdir. İçerik değiştiğinde bu değerden farklı değer elde edilir. Bu değer içeriğin değişmediğini kontrol etmek için kullanılır. Bilgisayar dilinde hash denilen özel bir fonksiyon kullanılarak elde edilir.
• Bunun dışında her bir blokta işlem listesi vardır.

Bitcoin sürecinde hatırlandığı gibi işlem ağa iletildiği anda hemen Blockchain’e dâhil edilmez, bir süre bekleyen işlemler listesinde yer alır.Bu teknolojiye eklenmesi için önce bir bloğa dâhil edilir. Bundan önce bu işlemi alan her bir nokta da üzerinde anlaşılan kontroller ile doğrulamasını yapar. İmza kontrolü bunlardan biridir, örneğin. Bloğa dâhil etme işi konsensus algoritması ile olur. İşlem doğrulanıp bloğa yazıldıktan sonra, bu blok diğer bütün noktalara gönderilir ve Blockchain’e eklenir.

• Her bir blok bir önceki bloğun hash değerini de içerir. Böylece kopmaz bir zincir oluşturulur.

Herhangi bir blokta değişiklik yapıldığında bu değişikliğin sonraki bloklara eklenmesi, doğrulanması ve ağa yansıtılması gereklidir. Bu zaman alıcı ve zor bir işlem olduğundan bu teknoloji değişmez bir veritabanı olarak bilinir.

Merkeziyetsiz vs merkeziyetli yapı

Bu iki sistemin karşılaştırmasını bir araç kiralama şirketinden örnek vererek yapacağız. Şuanda kullanılan merkezi sisteme göre, araç üretimi gerçekleştirilir, regülatöre haber verilir, aracın kaydı yapılır, üretici bayiye haber verir, bayi alırsa araç sahipliği bayiye geçer. Kiralama şirketi aracı bayiden alır, kiracıya kiralar. Kiracı ve araç kiralama şirketi arasında süreç böyle devam eder ve araç hurdaya çıkana kadar bu döngü sürdürülür.

Bu süreçte her bir taraf kendi kaydını tutar, bilgilendirmeyi her bir taraf kendisi yapar. Bu sistem maliyetli ve zaman kaybına neden olur. Şimdi aynı süreci Blockchain ile yeniden tasarlayalım ve karşılaştırmasını gerçekleştirelim.

Bu yeni süreçte her bir taraf Blockchain ağında bir noktadır. Yapılan her işlem Blockchain’e yazılır. Süreç şu hale gelmiştir.

1. Regülator cihaz kaydını oluşturur ve sahipliğini üreticiye devreder.
2. Üretici araca dair bilgileri doldurur ve satışa hazır hale geldiğini Blockchain’e yazar. Bayide bu teknolojiye erişebildiğinden doğrudan haberdar olur.
3. Bayi satış işlemini gerçekleştirir ve Blockchain’e yazar. Sahiplik bayiye geçer. Araç kiralama şirketi satışa hazır bir araç olduğundan haberdar olur.
4. Araç kiralama şirketi aracı alır ve ilgili kayıt Blockchain’e yazılır.
5. Kiracı envanter de bir araç olduğu bilir ve kiralar.
6. Araç hurdaya çıktığı zaman, hurdacı aracı alır ve kaydı işlenir.

Bu süreçte çift kayıt problemi yoktur. Bütün süreç Blockchain’e yazılır. Her taraf tek bir defter/kayıt sistemi görür. Ayrıca bir mutabakat sistemine gerek yoktur. Kayıt sistemi tek olduğundan ve herkes erişebildiğinden ayrıca bir haberdar etme sistemine gerek yoktur. Denetim için ayrı ayrı dolaşmaya gerek yoktur. Yetki verilirse denetçi bütün kayıtlara erişebilir. Problem olduğunda çok kısa sürede çözmek için bütün süreç Blockchainden kontrol edilebilir. Süreç daha basit hale gelir.

Yani bu teknoloji hayatımızın birçok kısmında bize daha basit işlemler yapma, hızlı karar verme ve denetimi elde tutma gibi konularda yardımcı olacak.

Nerelerde kullanılır?

Blockchain teknoloji hayatımızın birçok kısmında var olacağı şimdiden tahmin ediliyor. Hangi sektörlerde hizmet vereceği konusu ise geliştirilen sistemlerle paralel ilerliyor diyebiliriz. Ön görülen kullanım alanları şunlardır;

1-Dış Ticaret

2-Uluslararası Transfer İşlemleri

3-Sigortacılık

4-Tedarik Zinciri Yönetimi

5-Sağlık

6-Dosya Saklama

7-Kimlik Denetimi