Yeni bir dizüstü veya masaüstü bilgisayar aldınız. Kutusundan çıkardınız, prize taktınız ve ilk kez çalıştırdınız. Windows 11 muhtemelen ilk açılışta sizden Microsoft oturum açma bilgilerinizi ve ağ parolanızı istedi. Ancak işiniz burada bitmiyor. En iyi performansı, kullanıcı deneyimini elde etmek ve bilgisayarınızın kurulumunu tamamlamak için birkaç işlem daha yapmanız gerekiyor.
İlginizi Çekebilir: Microsoft Windows 11 İçin Yerleşik Ekran Kayıt Aracını Kullanıma Sunuyor!
Sizi yavaşlatan ve üretkenliğinizi sınırlayan bir dizi varsayılan Windows ayarı bulunmaktadır. Bilgisayarınız toplama bir bilgisayar da değilse muhtemelen hem üretici hem de Microsoft tarafından yüklenmiş bazı yazılımlar ön yüklü olarak gelmiştir. Bilgisayarınızın daha hızlı çalışmasını sağlayacak bazı ince ayarlar yapabilirsiniz.
Aşağıdaki adımları izleyerek yeni dizüstü veya masaüstü bilgisayarınızın kurulumunu tamamlayabilirsiniz.
İçindekiler
Dosya Uzantılarını ve Gizli Dosyaları Gösterme
Microsoft, dosya uzantılarının çok karmaşık olduğunu düşünmektedir. Bu nedenden dolayı Windows 11, varsayılan olarak dosya adlarının sonunda görünen ‘docx’ ‘jpg’ veya ‘exe’ uzantılarını gizler. Bir arkadaşınızdan Excel dosyası aldığınızda, Dosya Gezgini ister Excel 2003 xls dosyası olsun, ister yeni bir xlsx dosyası olsun, bunun bir ‘Microsoft Excel Çalışma Sayfası’ olduğunu gösterecektir.
Dosya uzantılarını görünür yapmak için, Windows arama kutusuna ‘Dosya Gezgini Geliştirici Ayarları’ yazın. Açılan pencereden ‘Dosya uzantılarını göstermek için ayarları değiştir’ seçeneğinin yanındaki ‘Ayarları Göster’ seçeneğine tıklayın. Görünüm sekmesini seçin ve ardından ‘Bilinen Dosya Türleri İçin Uzantıları Gizle’ seçeneğinin işaretini kaldırın. Bu sırada ‘Gizli dosya, klasör ve sürücüleri göster’ seçeneğini açık konuma getirin. Tüm sistem dosyalarınızı görebilmek için de ‘Korunan İşletim Sistemi Dosyaları Gizle’ seçeneğinin işaretini kaldırın.
Windows’u Güncellemeye Zorlama
Yeni bir Windows 11 kurulumunun güncelleme gerektirmeyeceğini düşünebilirsiniz. Ancak yanılıyorsunuz. Microsoft sık sık yeni yamalar, düzeltmeler ve güvenlik güncellemeleri çıkarmaktadır. Fabrikadan çıktığından ilk açtığınız güne kadar bilgisayarınızda çok şey değişmiş olabilir.
Windows 11 kendini otomatik olarak güncelleyecektir. Ancak güncellemenin zamanı sizin için uygun olmayabilir. Bu nedenle yeni dizüstü veya masaüstü bilgisayar ilk kez kurulurken ilk adımlardan biri olarak zorunlu bir Windows güncellemesi yapılması önerilmektedir.
Windows’u güncellemeleri kontrol etmeye zorlamak için Windows arama çubuğuna ‘Güncelleştirmeleri denetle’ yazın. En üstteki sonuca tıklayın. Windows herhangi bir şey indirmiyorsa ‘Güncelleştirmeleri Denetle‘ seçeneğine tıklayın. Eğer bir güncelleme mevcut ise sistem bir dizi güncelleme indirecektir. Bu işlem yapılırken diğer adımlardan bazılarını yapabilirsiniz. İşletim sistemi, güncellemeler yüklendiğinde yeniden başlatmak için sizden izin isteyebilir.
Başlangıç Sesini Kapatma
Windows 11 her başlatıldığında varsayılan olarak bir uyarı sesi çıkarır. Bilgisayarınızı bir kütüphane veya sınıf gibi bir ortamda açmanız rahatsız edici olabilir. Windows başlangıç sesini kapatmak için önce ‘Ses Ayarları’nı arayın ve açılan pencerenin alt kısmındaki ‘Diğer ses ayarları’ seçeneğine tıklayın. Buradaki ‘Ses Efekti’ sekmesinden ‘Windows Başlangıç sesini çal’ın yanındaki işareti kaldırın ve Tamam’a tıklayın.
Ön Yüklü Programları Kaldırma
Bilgisayarınızı hangi satıcıdan satın alırsanız alın ücretsiz oyunlar, antivirüs deneme yazılımları ve ihtiyaç duymadığınız veya istemediğiniz diğer yazılımlarla yüklü olarak gelmesi neredeyse kesindir. Ne yazık ki bu tür programların çoğu üreticiler tarafından değil de Microsoft‘un kendisi tarafından sağlanmaktadır. Dizüstü veya masaüstü bilgisayar kurulumuzun bir parçası olarak bu tür yazılımları kaldırmanız önerilir.
Çoğu yazılım zararsız olsa ve neredeyse hiç disk alanı kaplamasa da bazıları sistem kaynaklarını tüketecektir. Ek olarak da sizi bir şey satın almaya iteceklerdir (Windows 11’in ücretsiz antivirüsünü kullanabiliyorken bir antivirüs yazılımı aboneliği satın almaya zorlanmak gibi).
Gereksiz yazılımlardan kurtulmak için Windows aramada ‘Uygulamalar ve özellikler‘ ifadesini aratarak menüye erişim sağlayın. Emin olmadığınız programların ve üretici tarafından yüklenen yardımcı programların ihtiyaç duyulabilecekleri için silinmemeleri önerilir.
En Güncel Grafik Sürücüsünü Yükleme
Yeni dizüstü veya masaüstü bilgisayarınız için yapmanız gereken ilk şeylerden birisi Nvidia veya AMD‘nin en son sürücüsüne sahip olduğunuzdan emin olmaktır. Halihazırda en iyi grafik kartlarından birine sahip olsanız bile, daha yeni bir sürücü genellikle en yeni oyunlarda daha iyi performans ve daha az hata anlamına gelir.
Windows, güncelleme ile en yeni grafik kartı sürücülerini arayabilirken, Nvidia ve AMD’nin kendi yönetim yazılımını kullanmanız çok daha iyi olacaktır. Yeni PC’nize önceden yüklenmiş olarak gelmediyse Nvidia kartları için GeForce Experience, AMD kartları için Radeon Software‘i indirip yükleyin.
Bu uygulamalar güncellemeleri otomatik olarak sık sık kontrol etmektedir. Ancak yeni bir bilgisayarda bu programları açıp manuel olarak ‘Güncellemeleri kontrol et’ düğmesine tıklamak yararınıza olacaktır.
Windows 11’de Tam İçerik Menülerini Geri Getirme
Microsoft’un en son işletim sistemi hoşlanmayabileceğiniz birkaç varsayılan ayar ile gelmektedir. Bunlar arasındaki en sinir bozucu olan, herhangi bir şeye sağ tıkladığınızda gördüğünüz içerik menüsüdür.
Windows 10 ve önceki sürümlerde tüm seçenekler hemen görülebiliyordu. Ancak Windows 11‘deki menü yalnızca birkaç seçenek göstermektedir. Menünün hepsini görmek için ‘Diğer seçenekleri göster‘ bağlantısını tıklamak gerekmektedir.
Neyse ki tam içerik menüsünü geri getiren bir kayıt defteri eklemesi var. Kayıt defteri düzenleyicisini açın. HKEY_CURRENT_USER\SOFTWARE\CLASSES\CLSID\ konumuna gidin, ardından {86ca1aa0-34aa-4e8b-a509-50c905bae2a2} adlı yeni bir kayıt defteri anahtarı oluşturun. Ardından bunun altına InprocServer32 adlı yeni bir kayıt defteri anahtarı ekleyin. Son olarak InprocServer32‘de (Default) anahtarını açın ve değerini boş olarak ayarlayın. Kayıt defteri anahtarı değişikliklerinde her zaman olduğu gibi değişiklikleri görmek için bilgisayarı yeniden başlatmak gerekmektedir.
Bunu yapmanın başka bir yolu komut isteminde iki komut girmektir. ‘cmd’ araması yaparak sağ tıklayın. ‘Yönetici olarak çalıştır‘ın ardından aşağıdaki iki komutu girin.
Reg.exe add “HKCU\Software\Classes\CLSID\{86ca1aa0-34aa-4e8b-a509-50c905bae2a2}” /ve /t REG_SZ /d “” /f
Reg.exe add “HKCU\Software\Classes\CLSID\{86ca1aa0-34aa-4e8b-a509-50c905bae2a2}\InprocServer32” /ve /t REG_SZ /d “” /f
Karanlık Modu Etkinleştirme
Birçok kullanıcı açık renkli bir arka plan üzerinde koyu renkli metni tercih eder. Varsayılan olarak Windows 11 ve 10‘un tüm menüleri beyaz üzerine siyah metindir. Ayarlar>Kişiselleştirme>Renkler‘e gidip ‘modunuzu seçin’ başlığı altında Koyu‘yu seçerek Koyu Moda geçiş yapabilirsiniz.
Başlık Çubuğu Renklerini Değiştirme
Karanlık Modu etkinleştirirken yapılması gereken başka bir ayar da budur. Windows 11’in varsayılan başlık çubuğu rengi sadece sıkıcı değil aynı zamanda bakması da zor olan açık bir beyazdır. Neyse ki başlık çubuklarının, Başlat Menüsünün ve görev çubuğunun rengini değiştirmek kolaydır. Ayarlar>Kişiselleştirme>Renkler’e gidin ve bir renk seçin. Windows 11‘de ‘başlık çubuklarında ve pencere kenarlıklarında vurgu rengi göster‘ seçeneğini açık olarak ayarlayın. Windows 10‘da ise ‘Başlık çubukları ve pencere kenarlıkları‘nın yanındaki kutuyu işaretleyin.
Favori Uygulamalar İçin Klavye Kısayolları Oluşturma
İmlecinizi ekranda her döndürdüğünüzde, Başlat menüsünü başlattığınızda veya en sevdiğiniz uygulamalardan birini başlatmak için bir simgeye tıkladığınızda zaman harcıyorsunuz. Favori uygulamalarınız için klavye kısayolları oluşturabilirsiniz. Microsoft Edge‘i başlatmak için CTRL + ALT + B gibi tek bir tuş kombinasyonu atayarak programı başlatabilirsiniz.
Klavye kısayolları oluşturmak için önce komut istemini açın (‘command’ yazarak oraya ulaşabilirsiniz). ‘explorer shell:AppsFolder‘ (tırnak işaretleri olmadan) yazın. Yüklü tüm uygulamalarınız için simgeler içeren bir pencere açılacaktır. Buradan istediğiniz uygulamayı masaüstünüze sürükleyebilirsiniz. Masaüstü kısayol simgesine sağ tıklayın ve özellikleri seçin. ‘Kısayol tuşu‘ kutusuna genellikle ALT + CTRL + HARF içeren bir tuş kombinasyonu girilmesi önerilir. Tüm favori uygulamalarınız için bunu tekrarlayabilirsiniz.
Kilit Ekranını Kapatma
Bilgisayarınız kilitlendiğinde (veya ilk açıldığında) Windows 11 ve 10 size saat, duvar kâğıdı ve belki (izin verirseniz) bazı bildirimler içeren bir kilit ekranı gösterir. Windows Hello yüz tanıma veya parmak izi tanıma kullanarak oturum açabilirsiniz. Ancak bir şifre kullanırsanız, işletim sistemi kimlik bilgilerinizi girmenize izin vermeden önce kilit ekranını geçmek için bir kere tıklamanızı zorunlu kılar.
Bu, bilgisayarınızın kilidini her açmak istediğinizde fazladan, gereksiz bir tıklama olarak yorumlanabilir. Sinir bozucu kilit ekranından kurtulmak için kayıt defteri düzenleyicisini açın ve HKEY_LOCAL_Machine\SOFTWARE\Policies\Microsoft\Windows konumuna gidin. Yoksa Personalization adlı yeni bir anahtar oluşturun. Kişiselleştirme anahtarında NoLockScreen adlı bir DWORD (32 bit) değeri oluşturun ve bunu 1 olarak ayarlayın.
Kapanma Sırasında Windows’u Uygulamaları Kapatmaya Zorlama
Bilgisayarınızı kapattığınızda veya yeniden başlattığınızda bilgisayardan uzaklaşırsanız, geri döndüğünüzde bilgisayarınızın kapanmasını veya yeniden başlatılmasını beklersiniz. Ancak bazen ekranınızda kapalı olmayan uygulamalarınız olduğunu söyleyen bir mesaj ile de karşılaşabilirsiniz.
Boş bir not defteri belgeniz veya verileri zaten kopyalayıp başka bir uygulamaya yapıştırdığınız için kaydetmek istemediğiniz bir resminiz vardı. Windows, tüm uygulamalarınızı manuel olarak kapatmanız için sizi rahatsız ediyor. Evet, Windows size ‘Yine de kapat‘ yazan bir seçenek sunar. Ancak ona basmanız ve sistemin uygulamaları kapatmaya zorlamasını beklemeniz gerekir.
En iyi çözüm kayıt defteri düzenleyicisini açarak \HKEY_CURRENT_USER\Control Panel\Desktop konumuna gidip üç adet girdi oluşturmaktır. AutoEndTasks isimli girdiyi oluşturun ve 1 olarak ayarlayın. WaitToKillAppTimeOut oluşturun ve 2000 olarak ayarlayın. Son olarak HungAppTimeOut isimli bir girdi oluşturun ve onu da 2000 olarak ayarlayın. Bu girdiler 2000 milisaniyelik (2 saniye) bir gecikmeden sonra tüm açık uygulamaları otomatik olarak kapatmaya zorlar (daha kısa gecikmeler sorunlu olabilir çünkü kapanan uygulamalara kendilerini kapatma zamanı vermez).
Varsayılan Tarayıcıyı Değiştirme
Microsoft Edge‘in masaüstü tarayıcı pazarının yalnızca yüzde 4 ila 6‘sına sahip olmasının bir nedeni var. Edge kötü bir tarayıcı değildir. Ancak çoğu kişi uzantı çeşitliliği ve geniş destek için Chrome ve Firefox’u tercih etmektedirler. E-posta yazılımınızda veya anlık mesajlaşma uygulamanızda bir bağlantıya her tıkladığınızda Microsoft Edge siteyi açarsa, varsayılan tarayıcıyı değiştirmeniz gerekir.
Varsayılan tarayıcınızı değiştirmek için önce yeni tarayıcının kurulu olduğundan emin olun. Windows arama kutusunda ‘varsayılan uygulamalar‘ı arayın ve seçmek istediğiniz tarayıcıyı bulun. Windows 11‘de aşağı kaydırarak tercih ettiğiniz tarayıcının simgesine çift tıklayın (örn: Google Chrome). Ardından ‘Varsayılan olarak ayarla‘ düğmesine tıklayın.
Windows 10‘da “web tarayıcısı”nı bulun, Kenar simgesini tıklayın ve kullanmak istediğiniz tarayıcıyı seçin.
Sistem Koruma / Geri Yükleme Noktalarını Etkinleştirme
Kötü bir sürücü gibi bir şey Windows’un açılmasını engelliyorsa veya sık sık mavi ekranlara neden oluyorsa, olası bir çözüm Windows 11‘i önceki durumuna döndürmek olabilir. Önceki bir yapılandırmaya (eski sürücü, güncelleme veya ayarlarla) geri dönmenin en iyi yolu bir sistem geri yüklemesi yapmaktır.
Ancak varsayılan olarak sistemi geri dönebileceğiniz geri yükleme noktaları oluşturan Sistem Koruması özelliği kapalı olabilir. Arama kutusuna ‘restore point‘ yazın. En üstteki sonuca tıklayarak önyükleme sürücünüzü (genellikle C sürücüsü) seçin. Yapılandır düğmesine basarak ardından ‘Sistem korumasını aç‘ seçeneğini açık konuma getirerek Sistem Korumasını açın. Maksimum disk alanını en az 5 GB olarak ayarlamanız önerilir.
Depolamadan Tasarruf Etmek İçin Akıllı Depolama’yı Etkinleştirme
Sisteminizde 2TB SSD yoksa her zaman daha fazla boş alana ihtiyacınız olacaktır. Windows 11, size depolamayı boşaltmak için artık ihtiyacınız olmayan dosyaları otomatik olarak temizleyen Akıllı Depolama adlı isteğe bağlı bir özellik sunmaktadır.
Akıllı Depolama’yı etkinleştirmek için Ayarlar>Sistem>Depolama‘ya gidin. Daha sonra açık değilse ‘Akıllı Depolama‘yı açın. Ardından Akıllı Depolama’ya tıklayın ve alt kısımdaki ‘Akıllı Depolama’yı şimdi çalıştır‘ düğmesine tıklayın.
Ekran Ölçeklendirmesini Ayarlama
Windows metnin, simgelerin ve diğer pencere öğelerinin ne kadar büyük olacağına karar verir. Dizüstü bilgisayarlarda işletim sistemi genellikle yüzde 150 veya daha büyük ölçeklendirmede çalışmaya karar verir. Bu da okumayı kolaylaştırırken ekrana daha az şey sığdırmanıza neden olur. 4K monitörü olan kullanıcılar için varsayılan ölçeklendirme çok küçük olabilir. Birçok kullanıcı ölçeklendirmeyi yüzde 175’de kullanmanın daha rahat olduğunu belirtmektedir.
Ölçeklendirmeyi kişisel tercihlerinize göre ayarlamak için, Ayarlar>Sistem>Ekran’a gidin ve ‘Ölçek‘ seçeneğine tıklayın. Ardından sizin için en uygun olanı bulana kadar farklı yüzdeleri deneyebilirsiniz. Yüzde 100 ölçeklemeyi rahatça görebiliyorsanız, bu ayar sizin için idealdir.
Parmak İzi veya Yüz Tanımayı Ayarlama
Parmak izi taraması veya yüz tanıma ile Windows 11’de oturum açılabilirken neden parola yazarak zaman kaybedelim diye düşünebilirsiniz. Bilgisayarınızda bir parmak izi okuyucu veya bir kamera varsa, bilgisayarın kilidini açmak için işletim sisteminin Windows Hello özelliğini kullanabilirsiniz.
Windows Hello’yu kurmak için Ayarlar>Hesaplar>Oturum Açma Seçenekleri‘ne gidin. Yüz tanıma veya Parmak izi tanıma’yı açın. Ardından Ayarla‘ya tıklayın. Halihazırda bir PIN’iniz yoksa, oturum açmak için de kullanabileceğiniz bir PIN oluşturmanız istenecektir.
Depolama Alanı Açmak İçin Kurtarma Bölümünü Silme
Bu, biraz tartışmalı bir öneri olarak kabul edilebilir. Bu yüzden işlemi gerçekleştirmeden önce olumlu ve olumsuz yönlerini değerlendirmeniz gerekir. Dizüstü ve masaüstü bilgisayarların çoğu en az 20 GB disk alanı kaplayan bir kurtarma bölümüyle gelir. Bu kurtarma bölümlerinin amacı, bilgisayarınızın açılmaz hale gelmesi veya mavi ekranda takılı kalması durumunda fabrika ayarına geri dönmenizi sağlamaktır. Bu durum yalnızca temiz bir Windows 11‘u değil, bilgisayarla birlikte gelen tüm sürücülerin ve önceden yüklenmiş yazılımların bulunduğu bir Windows 11‘e geri döndürecektir. Buraya genellikle açılıştan önceki bir menüden erişebilirsiniz.
Çöken bir bilgisayarı bu disk alanından ödün vermeden geri yüklemenin başka birçok yolu da vardır. Çökmeden hemen önce bulunduğunuz yere geri dönmek için her zaman mevcut bir geri yükleme noktasını veya tam sistem yedeklemesini kullanabilirsiniz. Bir yedeğiniz yoksa ve sıfırdan başlamanız gerekiyorsa, Microsoft‘un medya aracını indirip kullanarak bir Windows 11 yükleme USB‘si oluşturabilirsiniz. Bir dizüstü veya masaüstü bilgisayarınız varsa, orijinal Windows anahtarınız zaten BIOS‘unuza otomatik olarak kaydedilmektedir.
Not: Windows’un kendi fabrika ayarlarına sıfırlama özelliğinin daha iyi çalışmasını sağlayan ve genellikle 1 GB veya daha küçük olan bir kurtarma bölümü de vardır.
Kurtarma Bölümünü Nasıl Silebilirsiniz?
Teknoloji konusunda oldukça bilgili bir kullanıcıysanız kurtarma bölümünü güvenle silebilirsiniz. Böylece depolamadan bir miktar tasarruf edebilirsiniz. Ne yazık ki bunu yalnızca standart bölüm yöneticisini kullanarak yapamazsınız. Geri yükleme bölümünü kaldırmak için önce bölüm yöneticisini kontrol ederek bir bölüm olup olmadığına bakın (arama kutusuna ‘bölüm‘ yazın ve ilk seçeneğe tıklayın). Bölümün adında ‘OEM‘ veya bilgisayarın adı (örn: HP, Dell, Lenovo) ve ‘Kurtarma‘ bulunmalıdır. Sadece OEM olmayan bir kurtarma bölümünüz varsa burada başka bir işlem gerçekleştirmeyin.
Bölümü silmek için arama kutusuna ‘cmd‘ yazın. Çıkan sonuca sağ tıklayarak ‘Yönetici olarak çalıştır‘ı seçerek komut istemini yönetici olarak açın. Ardından komut isteminde ‘diskpart‘ yazın. Önyükleme sürücünüzü seçmek için ‘select disk 0‘ yazın. Tüm bölümlerinizi göstermek için ‘list partition‘ yazın. Ardından ‘select partition [rakam]’ yazın; burada rakam, kurtarma bölümünün numarasını temsil eder. Son olarak ‘delete partition‘ yazın. Bir hata alırsanız ‘gpt attributes=0x8000000000000000‘ yazarak tekrar deneyin.