CPU ve GPU bilgisayar ve teknoloji ortamında sürekli olarak ismi geçen terimler arasında yer alır. Akıllı telefonlar ve bilgisayarlar için vazgeçilmez parçalar olup CPU işlemci GPU ise ekran kartı performansı açısından olmazsa olmazdır denilebilir. Akıllı telefonlarda ve bilgisayarlarda hesaplama ve işlemler işlemci üzerinden geçmekte olup görüntü işleme konusu da GPU tarafından gerçekleştirilir. İlk tasarımları birbirinden farklı olan bu iki donanım eş zamanları çalışmaları nedeniyle birbirlerine ihtiyaç duyarlar.
Günümüzde hesaplama işlemleri sırasında akla gelen ilk donanımlar çoğunlukla işlemciler olur. Ancak görüntülü işleme çalışmaları denildiğinde diğer işlemci donanımları arasında GPU ön plana çıkar. Tasarlandıkları ilk andan itibaren birbirinden bağımsız farklı çalışmalar gerçekleştiren iki ayrı donanım olan CPU ve GPU teknolojideki gelişmelerle birlikte birbirlerine donanımsal işlemlerde yardımcı olmaya başlamıştır. Bu iki işlemci arasında temelde basit bir fark vardır. Bu fark birinin çok yönlü olup ağır hareket etmesi diğerinin ise güçlü ancak az yönlü olmasıdır.
İçindekiler
CPU (Merkezi İşlemci Birimi ) Nedir?
Teknolojinin henüz bu kadar gelişmediği dönemlerde kullanılmakta olan ilk bilgisayarlarda işlemciler birden fazla yonga yani çip olarak dağıtılıyordu. Günümüzde hem verimliliğin artırılması hem maliyetin düşürülmesi için tek yonga kullanımı geçerlidir. Bu küçük boyutlu CPU’lar mikroişlemci olarak da adlandırılır. Ya da en basit tabir ile CPU için işlemci demek yeterlidir. zamanla CPU’ların boyutlarının nanometre (nm) bazında küçülmesi daha ince laptopların, hepsi bir arada cihazların ve daha hızlı telefonların hayatımıza girmesinde önemli role sahiptir.
Bilgisayarın en önemli hesaplama işlemlerini gerçekleştirme görevini üstlene CPU, RAM’de bulunan talimatları alarak kendisinden istenilen çıktıyı sunar. İşletim sisteminin yüklenmesinden programların açılmasına kadar her tür görevi yerine getirir. Telefonlardaki ve bilgisayarlardaki bellek, hesaplama ve depolama işlemlerini CPU yerine getirir. Yapıları itibarıyla depolama işlemleri de dahil olmak üzere tüm donanımların yönetilmesi ve işlenmesi için gerek duyulan tüm çalışmalar CPU tarafından yerine getirilir. Bilgisayarın başlatılması durumunda eğer eski bir depolama birimi kullanılıyorsa veriler hızlı olamayacağından dolayı PC’nin açılması yavaşlar. Yüksek kalibrede bir SSD cihazına sahip olunması durumunda işlemci verileri son derece hızlı bir şekilde işler. Böylece bilgisayar 1 ile 30 saniye aralığında açılır. CPU’nun hızlı çalışması tüm donanımların sağlam ve sorunsuz çalışıyor olmasını gerektirir.
Bir diğer yandan CPU’lardaki bazı tabirler de seçim konusunda insanların dikkat ettikleri noktaları temsil eder. Hız değerlerini gösteren Hz (Hertz) , MHz (Mega Hertz) ve GHz (Giga Hertz), olarak gösterilen bu hızlarda artık sadece GHz değerlerini görmekteyiz. Bu değerlerden genellikle daha yüksek olanları elbette daha hızlı ve daha performanslı olduğunu bizlere gösterir. Bir diğer yandan artık günümüzde tek değil, çoklu çekirdeklere ve izlek veya iş parçacığı dediğimiz kısımlara sahip işlemciler mevcuttur. Genellikle 8 çekirdek ve 16 parçacık sunan işlemcilerde örneğin AMD Ryzen Threadripper 3990X, AMD Ryzen Threadripper PRO 3995WX ve AMD EPYC 7003 modeli 64 çekirdek ve 128 izlek sunarak rekor kırmıştır.
GPU Nedir?
Grafik İşlem Birimi anlamına gelen GPU, pek doğru kullanım olmasa da genel olarak “Ekran Kartı” adıyla söylenir. Çünkü ekran kartı, başta GPU olmak üzere içerisinde RAM, RAMDAC, HDMI, DP gibi bağlantı birimleri ve VBIOS gibi farklı bileşenlerin toplandığı bir karttır.
Görsel ve grafik çalışmalarını yürüten işlemci türü olan GPU ekranlarda görülen kaliteli grafiklerin yaratıcısıdır. Yüksek kalitede grafiklere sahip olmak ve oyunlar oynamak için ekran kartı tek başına yeterli gelmez. Görüntülerin hızlı bir biçimde ekrana işlenip yansıması için görsel ve grafiksel çalışmalar için olan GPU’ya ihtiyaç vardır.
GPU ekran kartının içine monte edilir ve merkezi işlem birimlerinin tersine çalışır. Satın alınan ekran kartlarının içinde CPU vardır. İşlemcilerin sürekli gelişip güncellenmesi başta ekran kartları olmak üzere bilgisayar parçalarının fiyatlarının artmasının en büyük nedenidir.
CPU girdiyi aldıktan sonra işlemleri doğrusal adımlarla gerçekleştirmekte olup grafik işlemede birden çok verinin aynı anda işlenmesi gerekir. GPU, CPU üzerindeki yükün azaltılmasını ve grafik performansının artmasını sağlar. GPU’nun paralel yapısı kendi amacına göre ayarlandığından oyunların ve video yürütmenin gereksinimi olan saniyedeki milyarlarca hesaplama işleminin karşılanması mümkün olur. Kendi RAM’lerine sahip olan GPU’lar genelde ayrı bir kart olarak sunulur. GPU değiştirilmesi grafik performansında ciddi bir artış elde edilmesini sağlayabilir.
CPU ve GPU Arasındaki Farklar Nelerdir?
CPU işlemcileri GPU işlemcilere göre daha fazla belleğe ihtiyaç duymakta olup daha yavaş yapıdadırlar. CPU seri komutları GPU ise paralel komutları işlemede daha uygun olup yüksek verime odaklıdır.
Yüksek çözünürlüğe sahip görüntülerin ve videoların oluşturulması için kullanılan GPU büyük verilerin paralel işlemlerini saniyeler içerisinde hesaplayabilir. Bu özellikleri sayesinde saniyeler içinde 3 boyutlu grafikleri oluşturabilirler. CPU ve GPU arasında belirgin bir hız farkı da vardır. GPU görüntülerin milisaniyede ekrana yansıtılması amacıyla tasarlanmış br işlemci olup odaklanma durumları nedeniyle işleme hızları çok yüksektir ve çalışmalar CPU’ya kıyasla daha sınırlı olur. CPU PC’deki her donanıma yardımcı olmasını sağlayacak bir kapasitededir.
CPU’da 10-30, GPU’da ise 40.000 çekirdek vardır. Merkezi birim çekirdekleri hızlı ve zeki olsa da GPU’nun yüksek sayıda çekirdeğe sahip olması iki işlemci arasındaki en büyük farktır. Bu yüzden GPU, CPU’lardan çok daha hızlı işlem yapma yeteneğine sahip olarak bilinir.
GPU hızlı olmasına karşın CPU’ya göre daha az alanda etkili olduğundan CPU kadar çok tercih edilmemekte ve GPU’nun görevleri CPU gibi aynı anda yapma yetisi olmadığından CPU her zaman için tercih edilen işlemci olmaktadır.
GPU videoların ve grafiklerin işlenmesi gibi çalışmaların tamamlanmasını CPU’dan almış olmakla birlikte grafik işlemcilerinin yüksek sayıdaki veri hesaplama hızı, işlemcilerin farklı birçok işlemde CPU’ya yardım etmek için kullanılmasını sağlar. Karışık işlemler gerektiren programlarda işlemleri CPU’nun yapması gerekmekle birlikte CPU’nun rahatlaması için bu işlemleri GPU yapar.